Birçok yazımda denetimin öneminden bahsettim. Konu inşaat sektörü olunca, adeta denetim öncelikli bir kavram durumuna geçmektedir. Özellikle beton ve demir gibi malzemelerin bir standart dâhilinde kontrol edilerek kullanılması, deprem sonrası zararların azaltılmasında büyük rol oynayacaktır. Denetim anlamında önemli bir gelişme olan “G” uygunluk belgesinin anlamının bilinmesi üretici ve tüketici açısından önem arz etmektedir.

 

“G” İşareti Nedir?“

G İşareti”, Ülkemizde “CE”ye tabi olmayan yapı malzemelerinin piyasaya arzında zorunlu olan bir işarettir ve malzemeye, malzemeye iliştirilen bir etikete, malzemenin ambalajına veya malzemeye ait ticari belgelere iliştirilerek kullanılır.

 

“G” ile İlgili Mevzuat Nedir?

G İşareti ile ilgili hükümleri düzenleyen “Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik” (kısaca “G İşareti Yönetmeliği”), Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından 26.06.2009 tarih ve 27270 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Ayrıca, bu Yönetmeliğin uygulama esaslarını belirleyen “Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmeliğe Göre Uygunluk Teyit Sistemlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ” (kısaca “G Uygulama Tebliği”) 06.02.2010 tarih ve 27485 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

Söz konusu Yönetmelik ve Tebliğ, 4703 sayılı “Çerçeve Kanun”  ve 180 sayılı Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye dayanılarak hazırlanmıştır.

 

“G” İşareti Hangi Malzemeler İçin Zorunludur?

Yönetmelik’te “G’ye tabi yapı malzemeleri”, bina ve diğer inşaat mühendisliği işlerini içeren yapı işlerinde kalıcı olarak kullanılan ve “CE’ye tabi olmayan ürünler” olarak tanımlanmaktadır. Beton ve inşaat demiri (beton çelik çubukları), bu tanıma giren yüzlerce malzeme içinde en önemlileri olarak ön plana çıkmaktadır.

 

“G” İşareti Neye İstinaden Ürüne İliştirilebilir?

Ürünün G İşareti ile beyan edilecek performans değerleri, tabi olduğu ulusal standarda (veya standardın bulunmaması durumunda ise bir ulusal teknik onaya) göre uygunluğu değerlendirilerek teyit edilir. Ulusal standarda göre yapılacak değerlendirme, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından ilgili ürün bazında görevlendirilen “Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları”nca “G Uygunluk Belgesi” verilmesi şeklinde gerçekleştirilir.

 

Betonda “G” Uygunluk Belgesi Nasıl Verilmektedir?

Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Türkiye Hazır Beton Birliği KGS İktisadi İşletmesi’ni (KGS), betonda “G Uygunluk Belgesi” vermesi için bir protokol ile görevlendirmiştir. KGS 27.05.2010 tarih ve 27593 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Tebliğ ile KGS’nin 1995 yılından bu yana hazır beton ve ilgili ürünlerde sürdürdüğü ürün belgelendirme tecrübesi, betonda tek zorunlu belge haline gelen G Belgelendirmesi ile devam etmektedir. Beton üreticisine KGS tarafından verilecek “G Uygunluk Belgesi” sonrası ürüne “G İşareti” iliştirilerek piyasaya arz mümkün olmaktadır.

 

KGS’nin Tarihçesi Nedir?

KGS, Türkiye’de sektörel denetimin ilk ciddi örneklerinden biri olarak Türkiye Hazır Beton Birliği tarafından 1995 yılında kurulan bir denetim ve belgelendirme sistemidir.  Kuruluş amacı, hazır beton ve ilgili yapı malzemelerinde kalitenin artırılıp benimsetilmesidir.

KGS, 2004 yılında AB entegrasyonu sürecinde yeniden yapılanarak bir iktisadi işletme haline getirilmiş, TS EN 45011 Standardına göre Türkiye Akreditasyon Kurumu’ndan (TÜRKAK) akredite olmuştur. İktisadi işletme, “KGS Kurulu” adı verilen ve Bakanlıklar, Üniversiteler, mimar ve inşaat mühendisleri odaları ve inşaat sektöründeki çeşitli üretici birlik kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan bir Kurul tarafından yönetilmektedir.

2008 yılında KGS, AB tarafından 2055 kimlik numarası ile yapı malzemelerinde CE belgelemesi yapacak onaylanmış kuruluş olarak atanmıştır. Bilindiği üzere beton CE’ye tabi değildir, ancak betonu oluşturan tüm ürünler CE’ye tabi olup bu ürünlerin hepsinde hâlihazırda  KGS tarafından CE Belgelendirmesi yapılmaktadır.

KGS, G işareti yönetmeliğinin hazırlanması için uzun yıllar çaba göstermiş ve yönetmeliğin yayınlanmasından sonra Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından betonda “G Uygunluk Belgesi” verecek onaylanmış kuruluş olarak “001” kimlik numarası ile görevlendirilmiştir.

 

Betonda “G” Uygunluk Belgesi için Şartlar Nedir?

Beton, TS EN 206-1 Standardı kapsamında “G Uygunluk Belgesi”ne tabidir. Hazır beton üreticisinin TS EN 206-1 Standardı kapsamında kuracağı üretim kontrol sistemi, KGS tarafından ilk sistem denetimine tabi tutulur ve her bir beton sınıfında başlangıç tip deneyi yapılır. Eğer tesisin uygunsuzluğu yoksa veya tespit edilen uygunsuzluklar belirtilen sürede giderilmiş ve tip deneyi sonuçları uygun ise o hazır beton tesisi için “G Uygunluk Belgesi” düzenlenir. Düzenlenen G Uygunluk Belgesi bir yıl geçerlilik süresine sahiptir ve normal olarak yılda bir sistem denetiminden geçirilerek geçerlilik süresi uzatılabilir. Ayrıca G Belgelendirmesinin en önemli hususlarından biri olan habersiz ürün denetimleri, belgelendirme sonrası yıl içinde her bir üretim tesisinde en az yılda üç kez yapılır. Tesis ve ürün denetimlerinde başarılı olan tesislerin belgegeçerlilik süreleri birer yıl halinde uzatılır.

 

“G” ne zaman zorunlu olacak?

Yönetmeliğe göre 01.07.2010 tarihinden itibaren betonun piyasaya arzı için G İşareti zorunlu hale gelecektir. Bu tarihten önce de beton G İşareti taşıyabilir.

 

“G” olmadan ürün piyasaya arz edilebilir mi?

G İşareti Yönetmeliği’ne tabi yapı malzemeleri, zorunlu yürürlük tarihi olan 01.07.2010’den sonra Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından piyasa gözetimi ve denetimine tabi tutulacaktır. Eğer bir ürün G İşareti taşımadan piyasaya arz edilmişse, üretici Bakanlık’ça önce uyarılır, belirtilen süre içerisinde belge alınmaz ise idari para cezası ve ürünün piyasaya arzının durdurulması gibi yaptırımlar uygulanır.

 

Betonda tek zorunlu belge “G” midir?

Artık betonda G İşareti olmadan piyasaya ürün arzı söz konusu değildir; dolayısıyla betonda tek zorunlu belge “G Uygunluk Belgesi” olmuştur. Bunun dışında başlangıç dönemlerinde bilgi eksikliği nedeniyle kamu ihalelerinde standarda uygunluk belgesinin isteneceği durumlarla karşılaşılması söz konusu olabilir ancak bu durumlarda ihaleyi açan kurum, standarda uygunluk belgesi veren kuruluşun ismini şart koşamaz. Zaten KGS, “G Uygunluk Belgesi”nin yanında “KGS Uygunluk Belgesi” adında akredite TS EN 206-1 Standardına Uygunluk Belgesi vererek standarda uygunluk belgesi ihtiyacını karşılamaktadır. Böylece KGS’den alınacak G Uygunluk Belgesi (ve aynı denetim sonunda verilecek KGS Uygunluk Belgesi) ile kamu veya özel sektörde her şart yerine getirilmiş olmaktadır.

 

Standart üretim, kalitenin vazgeçilmez unsurudur. Kaliteli, depreme karşı dayanıklı yani sağlam yapıların üretilebilmesi için, kalitesi belgelenmiş ve sürekli kontrol altında olan yapı malzemelerinin kullanılması şarttır.